Algemene beschouwingen
Wat een mooie traditie is het om als Staten onze algemene beschouwingen te geven over de situatie in Drenthe, als opmaat voor het maken van de begroting 2022. In plaats van van voorstel naar voorstel te snellen, staan we even stil en kijken we met elkaar naar wat we zien gebeuren. En toen ik afgelopen maandag onze beschouwingen aan het voorbereiden was, had ik niet kunnen vermoeden dat ze zo actueel zouden blijken. Goed dat we dan ook juist vandaag de gelegenheid hebben om onze beschouwingen met elkaar te delen.
Als ChristenUnie kijken terug op een heel bijzondere periode, waarin de hele wereld is stilgezet. Veel mensen zijn geraakt door het coronavirus, door ziekte, door verlies van een of meer dierbaren, of door de gevolgen van de lockdown. Het was geen gemakkelijk jaar voor veel mensen. En tegelijkertijd is er enorm veel gebeurd, en hebben we gezien dat mensen heel veerkrachtig zijn. Waar het gesprek over thuiswerken bij veel bedrijven nog niet eens was gestart, of slechts mondjesmaat, is in maart 2020 het roer radicaal omgegaan: in no time was alles aangepast om goed thuis te kunnen werken. En we zien nu dat deze thuiswerkrevolutie niet alleen tijdelijk is, maar ook voor de lange termijn behouden blijft. We kunnen dus als mensen heel goed omgaan met snelle veranderingen.
Wat de ChristenUnie betreft mogen we wel wat resoluter en doortastender zijn als het gaat om het inzetten van een aantal veranderingen die nu nodig zijn. Wij zien een aantal ontwikkelingen die echt om transformatie en daarmee om doortastend beleid vragen. Maar dat kan alleen als er vertrouwen is van inwoners in de overheid. En voor we ingaan op de uitdagingen waar we voor staan, willen we eerst stilstaan bij misschien wel de grootste crisis waar we inzitten: het gebrek aan vertrouwen in de overheid. Terwijl wij als politiek en overheid bezig zijn om op onze manier allerlei crises te bezweren, neemt het vertrouwen af en de polarisatie toe. Of het nu gaat om de klimaatverandering, stikstof of om de coronamaatregelen.
Laten we dan ook, naast alle inhoudelijke inspanningen in 2022, prioriteit geven aan het werken aan vertrouwen in de overheid, ook als provinciale overheid. En wat de ChristenUnie betreft is dat niet het naar de mond praten van onze inwoners, maar vertrouwenwekkend leiding geven. En dat begint met het goed overbrengen van het publieke belang van ons handelen.
We vragen vandaag ook aandacht voor het met visie werken en het realiseren van mogelijkheden om de transformaties die nodig zijn op een heel aantal terreinen, zoveel mogelijk in samenhang op te pakken. Dat wil ik toelichten met een voorbeeld rond klimaatverandering. Klimaatverandering is geen hypothese meer, maar realiteit. De afgelopen weken zagen we dit terug in de heel plaatselijk noodweer, bijvoorbeeld toen de oprit van de A28 bij Rogat blank stond. De schade van dit extreme weer loopt nu al jaarlijks in de miljoenen. Dit vraagt om beleid. Zo zullen we onze leefomgeving moeten aanpassen aan het veranderende klimaat. Tegelijk willen we ook werken aan de oorzaken van klimaatverandering, zoals de CO2-uitstoot verlagen, door meer duurzame energie te gebruiken en ons energieverbruik te verminderen. Dit kunnen we koppelen aan de opgaven die we hebben als het gaat om de woningbouw. Laten we dan in ons beleid doorpakken, zo nodig stevige keuzes maken en waar mogelijk dwarsverbanden leggen tussen verschillende opgaven. De voorjaarsnota vinden we op dat punt soms nog wel erg voorzichtig. We hebben daarom samen met D66 een motie ingediend om de uitdagingen op de woningmarkt te combineren met meer ambitie op het gebied van het gebruik van duurzame materialen. Maar we hopen ook op andere punten in de begroting meer ambitie te zien.
We zien op steeds meer vlakken een tekort aan menskracht, in de horeca, in de zorg en in de bouw. Dit kan op termijn zorgen voor een stagnering van onze economie, maar bovenal ook van de transformaties waar we aan moeten werken en de uitdagingen die er liggen. Hoe zorgen we voor voldoende mensen op de juiste plekken? Welke rol ziet het college hierin voor zichzelf?
Een andere zorgwekkende ontwikkeling is de oprukkende criminaliteit: Onlangs zijn we als Staten bijgepraat over de aanpak van criminaliteit, en dan met name criminaliteit die ons rechtssysteem ondermijnd. Er wordt een keiharde strijd gevoerd door onze Nederlandse en Drentse politie en justitie tegen wereldwijd opererende drugsbendes, die voet aan de grond in Nederland vinden. De hoeveelheid geld die in de criminaliteit verdiend wordt, afgezet tegen onze investeringen in veiligheid maken alleen al dat ons rechtssyteem piept en kraakt. En we hebben gisteren gezien dat de criminelen nietsontziend kunnen zijn. Terecht dan ook dat de burgemeesters en Commissarissen van de Koning aan het nieuwe kabinet gevraagd hebben om hier echt geld voor vrij te maken, want dit gaat niet alleen over veiligheid maar ook over het beschermen van onze rechtsstaat en onze democratie. Laten we dan ook in Drenthe alles doen om de deur dicht te houden voor drugscriminaliteit.
Tot slot met betrekking tot de voorjaarsnota en de besluiten die voorliggen: Ik heb altijd geleerd dat de Voorjaarsnota de beleidskaders meegeeft aan het college voor het maken van de begroting van het komende jaar. Dus wat zien we aan ontwikkelingen en wat willen we terugzien in de begroting. Deze Voorjaarsnota is echter een beetje verstrengeld geraakt met de actualisatie van de huidige begroting. Dat maakt het allemaal wat verwarrend. Aan de andere kant hebben we een nieuwe verordening, die wellicht bijgedragen heeft aan deze verwarring. Wij komen daarom samen met CDA en Ja 21 met een motie waarin we het college verzoeken de voorjaarsnota volgend jaar echt weer als een kaderstellend document te gebruiken.
